گزارش اعدام ۲۰۱۶؛ اعدام نوجوانان

ایران به عنوان یکی از معدود کشورهایی است که نوجوانان زیر ۱۸ سال را محکوم به اعدام می‌کند و بالاترین آمار اعدام نوجوانان جهان را دارا است. بر خلاف کنوانسیون حقوق کودک که ایران آن را امضا کرده است مقامات ایران دستکم ۵ نوجوان بزهکار را در سال ۲۰۱۶ اعدام کرده‌اند. بر اساس گزارش‌های سالانه سازمان حقوق بشر ایران، دستکم ۵۰ متهم نوجوان بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ در ایران اعدام شده‌اند. سازمان عفو بین الملل در گزارش اخیر خود می‌گوید ۷۳ متهم نوجوان بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ در ایران اعدام شده‌اند. همچنن بر اساس گزارش‌های مختلف در حال حاضر بین ۸۰ تا ۱۶۰ نوجوان بزهکار در زندان‌های ایران در صف اعدام هستند.

قوانین

قانون مجازات اسلامی جدید که در سال ۲۰۱۳ به تصویب رسید، سـن قانونـی بـرای احـراز مجرمیـت نوجوانـان را طبـق شـریعت اسلـام ۹ سـال بـرای دخترهـا و ۱۵ سـال بـرای پسـرها تعییـن کـرده اسـت. بدیـن معنـی کـه اگـر دختـر بـالغ در ۹ سـالگی و پسـر بـالغ ۱۵ سـالگی مرتکـب جرائم محاربـه بـا خـدا، ماننـد ارتـداد و یـا جنایـت ماننـد قتـل عمـد شـوند، مسـتحق اعـدام خواهنـد بـود. نوجوانـان زیـر ۱۸ سـال کـه متهـم بـه حـدود و قصـاص هسـتند، در صورتـی کـه قاضـی تشـخیص دهـد ماهیـت جـرم را درک نکرده‌اند و یـا در کمـال عقـل آنهـا شـبهه داشـته باشـد، ممکـن اسـت بـه اعـدام محکـوم نشـوند. مـاده ۹۱ (اعاده دادرسی) در مـورد جرائم تعزیـری اسـت کـه آنهـا را مسـتحق مجـازات شـدید نمی‌دانـد این ماده به قاضی اجازه می‌دهد که در زمان جرم، رشد عقلی مجرم زیر ۱۸ سال را ارزیابی کند، و مجازات جایگزین را بجای مجازات اعدام بر اساس نتایج مطرح کند. در سال ۲۰۱۴، دیوان عالی ایران تأیید کرد که همه متهم‌های زیر ۱۸ سال محکوم به اعدام می‌توانند درخواست تجدید محاکمه کنند.

هر چند که، ماده ۹۱ مبهم است و به‌صورت سلیقه ایی و نامنسجم اجرا می‌شود. در سال ۲۰۱۶ سازمان حقوق بشر ایران تنها  ۵ مورد را ثبت کرده است که حکم اعدام متهمان زیر ۱۸ سال بر اساس ماده ۹۱ تغییر کرده است. تعداد واقعی می‌تواند بیشتر باشد.

اعدام نوجوانان بزهکار در سال ۲۰۱۶

بر اساس گزارش‌های سازمان حقوق بشر ایران دستکم ۵ نوجوان بزهکار در سال ۲۰۱۶ اعدام شده‌اند. از آنجایی که برخی از گزارش‌ها مبنی بر اعدام نوجوانان به دلیل فقدان اطلاعات کافی شامل گزارش فعلی نشده‌اند بدین ترتیب تعداد واقعی می‌تواند بیشتر از آماری باشد که در این گزارش ذکر شده است.

هوشنگ زارع

در ۱۳ ژانویه سال ۲۰۱۶ هوشنگ زارع به اتهام قتل در زندان عادل آباد شیراز به دار آویخته شد. هوشنگ زارع در زمان ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال سن داشته است.

خالد کردی و مسلم آباریان با اتهام جرائم مواد مخدر اعدام شدند

در ۲۵ ژانویه دوزندانی بلوچ با نام خالد کردی و مسلم آباریان در زندان یزد به دار آویخته شدند. بر اساس گزارش‌های کمپین بلوچ این ۲ زندانی ۷ سال قبل در حالیکه ۱۳ سال سن داشتند بازداشت شدند. یکی از بستگان خالد کردی در گفتگو با سازمان حقوق بشر ایران تأیید کرد که هر ۲ زندانی در زمان بازداشت زیر ۱۸ سال سن داشته‌اند. مقامات ایران این ۲ زندانی را بدون اطلاع اعضای خانواده‌هایشان اعدام کردند. این ۲ زندانی زمانی که برای کار با اتوبوس به یزد می‌رفتند به اتهام قاچاق موادمخدر بازداشت شدند  و بستگان ایشان معتقدند که ایشان بیگناه بوده و فرد دیگری موادمخدر را زیر پای ایشان در اتوبوس گذاشته بود. اعدام نوجوانان با اتهام‌های مرتبط با مواد مخدر خلاف ادعای مقامات ایران است که می گویند نوجوان تنها با ارتکاب به قتل اعدام اعدام می‌شوند.

مهدی رجایی

در ۲۴ می سال ۲۰۱۶ مهدی رجایی به اتهام قتل به همراه ۱۱ زندانی دیگر در زندان رجایی شهر اعدام شد.  مهدی رجایی هنگام ارتکاب قتل ۱۶ سال سن داشته است.

حسن افشار

در ۱۸ جولای سال ۲۰۱۶ حسن افشار در زندان مرکزی اراک در سن ۱۹ سالگی اعدام شد. اتهام او لواط به عنف با پسر نوجوان دیگری در سن ۱۵ سالگی  عنوان شد. حسن افشار ۲ ماه بعد از بازداشت به  اعدام محکوم شد علیرغم اینکه  قوه قضائیه متعهد به بررسی مجدد پرونده او شده بود.  حسن افشار از دریافت کمک‌های حقوقی محروم بود و بدون اطلاع اعضای خانواده‌اش اعدام شد.

مورد بالا نشان می‌دهد که قوانین کیفری ایران، علی رغم تغییرات اخیر در قانون اعدام، از اعدام مجرمان کودک، جلوگیری نمی‌کند.

سازمان آمریکایی وکلا برای حقوق بشر و سازمان حقوق بشر ایران در گزارشی به کمیته حقوق کودک سازمان ملل (CRC) تاکید کردند که بر اساس قوانین بین المللی ایران باید اعدام مجرمان زیر ۱۸ سال را متوقف و تعریفش را از کودک شامل تمام مجرمان زیر ۱۸ سال کند.