شماره ۳۹ «حقوق ما»: حکم شلاق

کامبیز غفوری؛ سردبیر شماره ۳۹:

این‌ موضوع که آیا حرکت به سوی جامعه‌ای برابر، مردمانی قانون‌مند و قوانینی انسانی‌، بیشتر به دست طبقه حاکم صورت می‌گیرد یا مردم، یکی از موضوع‌های بحث در علوم انسانی است. با این حال در سیستم قضایی کنونی ایران یک چیز مشخص است: قوانین ما از روزگار، از جامعه جهانی و در بسیاری از موارد، از توده‌های مردم عقب‌تر هستند.

ضربه زدن به جسم و خرد کردن روح انسان به هر دلیل، به‌خصوص دلایلی شخصی چون نوشیدن مشروب الکلی یا همخوابگی با فردی دیگر، در قرن بیست‌ویکم چه معنایی دارد؟ آیا این از مختصات قوانین داخلی یک کشور است و همگان ملزم به قبول آن؟ ریشه آن در قوانین اسلامی چیست و در سیستم قضایی ایران چه می‌توان کرد؟

این‌ها پرسش‌هایی هستند که همکاران مجله حقوق ما در شماره ۳۹ سعی کرده‌اند تا پاسخی برای آن‌ها بیابند.

آیدا قجر به سراغ حسن یوسفی اشکوری، محقق و دین‌پژوه رفته و همچنین با صدیقه وسمقی، دکتر در فقه و مبنای اسلامی، گفت‌وگو کرده است تا ببیند آیا در چارچوب قوانین اسلامی راهی برای جایگزین‌کردن مجازات شلاق وجود دارد؟

وسمقی معتقد است که حد یا تعزیر خواندن مجازات‌ها، تعاریفی است که فقها بر اساس تفسیر خود ارایه داده‌اند و «هیچ‌کدام حرف اولیه اسلام نیست.» به بیان دیگر «هر آن‌چه درباره اسلام بیان می‌کنیم نوعی تفسیر و تحلیل از اسلام است. حتی بحث شریعت اسلام و قوانین مربوط به آن.»

اشکوری می‌گوید ما ابتدا باید این سوال را مطرح کنیم که آیا آن‌چه در زمان پیامبر اسلام اجرا شده، بنا بوده تا روز قیامت اجرا شود یا خیر: «این یک سوال مبنایی است که تا حل نشود بقیه بحث‌ها با فقها و علما آب در هاون کوبیدن یا وسط دعوا نرخ تعیین کردن است.»

این گزارش را می‌توانید ذیل عنوان «مجازات شلاق در حد هم قابل تغییر است» بخوانید.

در مطلب حقوقی این شماره، حسن فرشتیان تلاش می‌کند تا راه‌کارهای حقوقی ممنوعیت حکم شلاق در ایران را با توجه به حاکمیت سیستم جمهوری اسلامی مورد توجه قرار دهد.

او در بخش نخست مقاله خود، نگاهی تاریخی به مجازات شلاق می‌افکند و سپس «مجازات شلاق در صدر اسلام» و «در زمان ما» را بررسی می‌کند و در نهایت، به ارائه «راه حل برای ممنوعیت شلاق» می‌پردازد.

نعیمه دوستدار از «ضربه بر پیکر عریان روح» می‌نویسد، بازدارندگی یا عادی‌ساختن خشونت در این شکل از مجازات را بررسی می‌کند و تحقیر انسان‌های شلاق‌ به تن نشسته‌ را به یاد می‌آورد.

هم او و هم مانا مسرور، نویسنده میهمان این شماره، حکم شلاق سمیه توحیدلو و اظهاراتش پس از تحمل ضربات شلاق را یادآوری می‌کنند که از حس تحقیرشدن نوشته بود. مسرور مروری می‌کند بر حکم‌های جنجالی شلاق در سال‌های اخیر.

همکار دیگر مجله، علی مهتدی، در گزارش خود به حکم شلاق در کشورهای مختلف اشاره کرده است. گزارش او را می‌توانید ذیل عنوان «تعزیر در کشورهای اسلامی: افراط در عربستان و بزرگ‌ترین دستاورد تاریخ مجلس کویت» بخوانید و پیشرفت‌ها و پسرفت‌های حقوقی این کشورها را ارزیابی کنید.

همان‌طور که فرشتیان در مقاله حقوقی این شماره نوشته است، «فقط حکم‌دهنده و شلاق‌زننده در اجرای این نمایش خشونت دخیل نیستند، بلکه مردمی که به تماشای این تئاتر خشونت می‌روند نیز دخیل هستند. نقش مردم در این مجازات دادن، باید تفهیم شود. به تماشای مجازات رفتن، همکاری با مجازاتگر است.»

کارتون رضا مختار جوزانی در صفحه آخر شماره ۳۹، بازتاب‌دهنده این جملات و نقش مردمی است که شلاق‌خوردن هم‌نوع خود را به تماشا می‌نشینند.

شاید بی‌پایه نباشد اگر بگوییم با شلاق‌خوردن هر عضو جامعه، زخم آن بر تن تمامی اعضا می‌نشیند. زخمی که شاید درد آن به واسطه داروهای سکرآور و بی‌حس کننده اجتماع به طور موقت حس نشود اما زخم اگر درمان نشود، عفونت آن دامن‌گیر همگان خواهد شد.

...

مجله‌ی الکترونیکی حقوق ما در هر شماره به یکی از موارد حقوقی به طور خاص و یا مسائل کلی حقوق بشر در ایران خواهد پرداخت. این نشریه الکترونیکی به موضوعات روز جامعه حقوقی و مدنی ایران توجه دارد.

دست اندرکاران مجله الکترونیکی حقوق ما سعی دارند در این نشریه رویکردی تخصصی به مسائل حقوقی و حقوق بشری در ایران داشته باشند. بدین منظور مسئولان نشریه از تمامی عزیزانی که می‌توانند به هر نحوی در بهتر شدن این کار به ما کمک کنند دعوت می‌کند که نظرات، پیشنهادات و یا مطالب خود را به آدرس ایمیل زیر ارسال کنند و ما را از نظرات و توانمندی‌های خود برای بهبود هر چه بهتر این نشریه بهره‌مند کنند.

[email protected]